کارشناس مطالعات آب های زیرزمینی دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای اصفهان با تاکید بر اینکه خشکی زاینده رود، به عنوان یک منبع تغذیه کننده آبخوان، بر پدیده فرونشست دامن می زند، گفت: به طور متوسط نرخ سالانه فرونشست در دشت اصفهان-برخوار حدود ۷ تا ۱۵ سانتیمتر در سال برآورد شده است.

به گزارش صدای برخوار به نقل از ایسنا،محمدسیاری  با بیان اینکه در استان اصفهان ۳۵ محدوده مطالعاتی (دشت) داریم که متولی آنها شرکت آب منطقه ای اصفهان است، اظهار کرد: از این تعداد به دلیل افت مستمر آب های زیرزمینی ۲۷ دشت ممنوعه و ۸ دشت منطقه آزاد هستند که ۷ محدوده در مناطق کویری شرق اصفهان شامل انارک، نایین، خور-فرخی، بیاضه، چوپانان، جندق، گاوخونی قرار دارند و محدوده بختیاری نیز در مناطق کوهستانی غرب اصفهان واقع است.

وی افزود: از ۲۷ دشت ممنوعه، ۱۰ محدوده شامل اصفهان- برخوار، مورچه خورت، نجف آباد، دامنه-داران، مهیار شمالی و مهیار جنوبی-دشت آسمان، اردستان، گلپایگان، کاشان، باد-خالدآباد در شرایط بحرانی قرار داشته و دشت های ممنوعه بحرانی بوده و اکنون درگیر پدیده فرونشست هستند.

کسر مخزن ۱۲ میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی در استان

کارشناس مطالعات آب های زیرزمینی دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای اصفهان با اشاره به آخرین آمار تا پایان سال آبی ۹۹-۹۸، اظهار کرد: بیشترین افت دشت ها مربوط به مهیار شمالی بوده که در یک بازه ۳۹ ساله، ۴۷.۴۳ متر افت سطح آب داشته است، همچنین دشت دامنه-داران نیز در بازه زمانی ۳۷ ساله، افت تجمعی ۳۵.۰۳ متر آب را داشته و دشت اصفهان – برخوار نیز در بازه ۳۸ ساله، ۳۵.۵۳ متر افت تجمعی آب داشته است.

وی با بیان اینکه متوسط افت سالانه آب های زیرزمینی استان اصفهان حدود ۳۷ سانتی متر است، افزود: متوسط سالانه کسر مخزن آب های زیرزمینی استان ۳۵۹ میلیون مترمکعب بوده که منجر به کسر مخزن معادل حدود ۱۲ میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی در استان شده است.

سیاری در خصوص پدیده فرونشست، گفت: علت اصلی فرونشست، افت سطح آب زیرزمینی است، همچنین عواملی چون ضخامت زیاد آبرفت، دانه بندی ریز و عمدتا رسی تا سیلتی رسوبات زیرسطحی و گاها وجود سنگ های انحلال پذیر (با قابلیت کارستی شدن) در بستر رسوبات، بر پتانسیل و شدت فرونشست تاثیرگذار هستند.

وی توضیح داد: زمانی که فرونشست شروع می شود، فضاهای خالی که قبلا توسط آب پر بوده و اکنون در اثر افت سطح آب زیرزمینی خالی شده است، بر اثر فشار وزن لایه های بالایی کوچک و کوچکتر می شوند. به عبارتی با فشرده شدن لایه های زیرین پدیده فرونشست اتفاق می افتد. در این شرایط در اصل مخزن ذخیره آب را از دست می دهیم و شروع فرونشست به معنای شروع مرگ آبخوان است. این مرگ تدریجی با تداوم تدریجی فرونشست ادامه می یابد. آثار فرونشست به صورت درز، ترک و شکاف بر روی زمین نمایان می شود.

آغاز فرونشست و مرگ تدریجی آبخوان

کارشناس مطالعات آب های زیرزمینی دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای اصفهان با تاکید بر اینکه فرونشست، پدیده ای قابل برگشت نیست، توضیح داد: اگر دشتی که دچار فرونشست شد و دوباره در آن بارندگی شود، آب نمی تواند به همان حجم قبلی ذخیره شود، چراکه فضاهای خالی قبلی دیگر به همان اندازه وجود ندارند.

وی درباره اینکه در استان اصفهان چه تعداد آبخوان را از دست داده ایم، اظهار کرد: در هر منطقه ای که فرونشست آغاز شده، به نوعی مرگ تدریجی آبخوان شروع شده است.

وی درخصوص آخرین وضعیت فرونشست در دشت های مختلف اصفهان، اظهار کرد: شرکت آب منطقه ای متولی اندازه گیری سطح آب های زیرزمینی است و میزان افت آب زیرزمینی را گزارش می دهد، اما در مورد پایش نرخ فرونشست و ارزیابی اثرات و خطرپذیری آن سازمان نقشه برداری و زمین شناسی مراجع معتبر اظهار نظر هستند.

سیاری با بیان اینکه به طور متوسط نرخ سالانه فرونشست در دشت مهیار شمالی حدود ۱۱ سانتیمتر و در دشت اصفهان-برخوار حدود ۷ تا ۱۵سانتیمتر در سال برآورد شده است، گفت: بیشترین میزان فرونشست زمین در اصفهان مربوط به نواحی شمالی و شرقی آن است.

وی ادامه داد: البته سازمان زمین شناسی در خصوص وضعیت پدیده فرونشست در دیگر دشت های استان همچون کاشان، اردستان و … در حال بررسی است.

به سادگی نمی توان فرونشست را کنترل کنیم

کارشناس مطالعات آب های زیرزمینی دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای اصفهان با ارزیابی وضعیت اصفهان در خصوص فرونشت، اظهار کرد: متاسفانه به سادگی نمی توان فرونشست را کنترل کنیم و زمانیکه شروع شد نمی توان با یک تصمیم و راهکار این پدیده را متوقف کرد، چراکه فرونشست به عنوان یک پدیده خزشی، به صورت زلزله خاموش و تدریجی شکل می گیرد.

وی افزود: اگر امروز برخی اقدامات برای جلوگیری از افت آب های زیرزمینی را آغاز کن

یم چندین سال طول می کشد که بتوانیم آثار منفی فرونشست را متوقف کنیم و در مجموع مقابله با پدیده فرونشست نه تنها راهکار فوری ندارد، بلکه نیازمند برنامه ریزی درازمدت است، بنابراین باید به سمت کاهش برداشت از منابع آب زیرزمینی و همچنین تقویت تغذیه آبخوان ها برویم.

کشاورزی را کنترل نکنیم، نمی توان جلو آثار فرونشست را گرفت

سیاری با بیان اینکه متاسفانه به دلایلی امروز اولویت ما به سمت مسائل اجتماعی رفته است، اظهار کرد: از یک سو با خشکی زاینده رود، آبخوانی که از رودخانه تغذیه می شود را تحت فشار قرار می دهیم، از سوی دیگر با توجه به اینکه تامین آب شرب مردم در اولویت قرار دارد، با حفر چاه و برداشت از آن فشار مضاعف بر آبخوان ها وارد می کنیم که این موجب شروع فرونشست و ادامه روند این پدیده می شود.

عضو بنیاد ملی نخبگان گفت: خشکی زاینده رود، به عنوان یک منبع تغذیه کننده آبخوان، بر پدیده فرونشست دامن می زند.

وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر بیشترین فشار از ناحیه کشاورزی بر آبخوان وارد است، چراکه بیش از ۹۰ درصد برداشت ها صرف کشاورزی می شود، گفت: در این شرایط باید با کنترل کشاورزی و کاهش مصرف آب در این حوزه، از وخامت اوضاع کم کنیم، در غیر این صورت به راحتی نمی توان جلو آثار فرونشست را گرفت.

انتهای پیام